ଶିଶୁବୋଧ

ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓ

ସୂଚୀପତ୍ର

ସକାଳ ଓ ଦିନ

ସକାଳ ହେଲାଣି । ଅନ୍ଧାର ଆଉ ନାହିଁ । ରାତିବେଳେ ଘର, ବଗିଚା, ବିଲ, ପୋଖରୀ, ନଦୀ, ପର୍ବତ, ବନ ସବୁ ଅନ୍ଧାରରେ ଲୁଚି ରହିଥିଲା । ଏବେ ପୂର୍ବ ଦିଗରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉଇଁଲାଣି । ଦେଖୁଁ ଦେଖୁଁ ସୂର୍ଯ୍ୟର ଆଲୁଅ ଚାରିଆଡ଼େ ମାଡ଼ିଯାଉଅଛି । ଏବେ ଆମ୍ଭେ ସବୁ ଭଲକରି ଦେଖିପାରୁଅଛୁ । ସୁର୍ଯ୍ୟ ଧୀରେ ଧୀରେ ଉପରକୁ ଉଠି ମୁଣ୍ଡଉପରକୁ ଆସିଲେ ଦିନ ଦ୍ୱିପ୍ରହର ହେବ-। ଦ୍ୱିପ୍ରହର ଗଡ଼ିଗଲେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଧୀରେ ଧୀରେ ତଳକୁ ଖସି ପଶ୍ଚିମ ଦିଗରେ ବୁଡ଼ିଗଲେ ଦିନ ଶେଷ ହେବ । ସୂର୍ଯ୍ୟର ଆଲୁଅ ଯୋଗୁଁ ଦିନ ହୁଏ । ସେଥିପାଇଁ ସୂର୍ଯ୍ୟକୁ ଦିନକର ବୋଲାଯାଏ । ଦିନବେଳେ ପଶୁପକ୍ଷୀ ଆହାର ଖୋଜି ବୁଲନ୍ତି ଓ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ନିଜ ନିଜ କାମରେ ଲାଗନ୍ତି ।

ସନ୍ଧ୍ୟା ଓ ରାତ୍ରି

ଦେଖ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ପଶ୍ଚିମ ଦିଗରେ ବୁଡ଼ିଯାଉଅଛି । ଏତେବେଳେ ତାହାର ତେଜ କମିଯାଇଅଛି । ସେ କି ସୁନ୍ଦର ଲାଲ ଦିଶୁଅଛି । ସୂର୍ଯ୍ୟର ଅସ୍ତ ସମୟକୁ ସନ୍ଧ୍ୟା ବୋଲାଯାଏ । ଦେଖୁ ଦେଖୁ ଅନ୍ଧାର ମାଡ଼ିଆସୁଅଛି । ଆକାଶରେ ଗୋଟି ଗୋଟି ହୋଇ କେତେ ଉଇଁ ଆସୁଅଛନ୍ତି-। ଏବେ ରାତ୍ରି ହେଲାଣି-। ରାତିବେଳେ ମନୁଷ୍ୟ, ପଶୁ, ପକ୍ଷୀ ସମସ୍ତେ ନିଦରେ ଶୁଅନ୍ତି-। କେତେକ ରାତ୍ରିରେ ଚନ୍ଦ୍ର ସଞ୍ଜବେଳୁଁ ଆକାଶରେ ଦେଖାଯାଏ । ସେହିସବୁ ରାତ୍ରିକୁ ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷର ରାତ୍ରି ବୋଲାଯାଏ । କେତେକ ରାତ୍ରିରେ ଚନ୍ଦ୍ର ସନ୍ଧ୍ୟାବେଳେ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ । ସେହିସବୁ ରାତ୍ରିକୁ କୃଷ୍ଣପକ୍ଷର ରାତ୍ରି ବୋଲାଯାଏ । ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷରେ ଚନ୍ଦ୍ର ଦିନକୁ ଦିନ ବଢ଼ିବାର ଦେଖାଯାଏ । କୃଷ୍ଣପକ୍ଷ ରାତ୍ରିରେ ଚନ୍ଦ୍ର ଦିନକୁ ଦିନ ଛିଡ଼ିବାର ଦେଖାଯାଏ । ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ରାତ୍ରିରେ ଚନ୍ଦ୍ର ପୂରା ଗୋଲ ଦିଶେ । ଅମାବାସ୍ୟା ରାତ୍ରିରେ ଚନ୍ଦ୍ର ଏକାବେଳକେ ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଯାଏ ।

ଚନ୍ଦ୍ରର ଆଲୁଅ କି ସୁନ୍ଦର ! ଚନ୍ଦ୍ର ଆଡ଼କୁ ଅନାଇ କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଶୁମାନେ ଆନନ୍ଦରେ ହସନ୍ତି, ‘ଆ ଜହ୍ନମାମୁ ଆ’ ବୋଲି ଡାକନ୍ତି ।

କହ କହ ମୋର ନାମ ବହନ

ଗୋଟିଏ ଚଢ଼େଇ ତା ଛୁଆକୁ ଖୁଆଉଅଛି

ହରିହର

ଆମ୍ଭ ଗ୍ରାମରେ ହରିହର ନାମରେ ଗୋଟିଏ ଭଲ ପିଲା ଅଛି । ତାହାର ବୟସ ୯ ବର୍ଷ-। ସମସ୍ତେ ତାହାକୁ ଭଲ କହନ୍ତି । ମୁଁ ଦିନେ ତାଙ୍କ ଘରକୁ ଯାଇଥିଲି । ତାହାର ପିତା ଆଖଣ୍ଡଳ ମିଶ୍ର ଘର ପିଣ୍ଡାରେ ବସିଥିଲେ । ମୁଁ ସେଠାକୁ ଗଲାରୁ ସେ ମୋତେ ଆଦର କରି ବସାଇଲେ । ମୁଁ ଦେଖିଲି ଯେ, ସେହି ପିଣ୍ଡାର ଡାହାଣକୁ ବାଡ଼ଦିଆ ଚଉକୋଣିଆ ଖଣ୍ଡେ ଜମି ଅଛି ଓ ସେହି ଜମିରେ ବାଡ଼ିଅଁଳା, ମନ୍ଦାର, ମଲ୍ଲୀ, ଯୂଇ, ନିଆଳି, ଅପରାଜିତା, ତୁଳସୀ ଆଦି କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଗଛ ଲାଗିଅଛି । ମୁଁ କହିଲି, ମିଶ୍ରେ, ତୁମ୍ଭର ଏହି ସାନ ବଗିଚାଟି ସୁନ୍ଦର ହୋଇଅଛି । ମିଶ୍ରେ କହିଲେ, ହରିହର ତାକୁ ନିଜ ହାତରେ କରିଅଛି । ସେ ପ୍ରତିଦିନ ଗଛମୂଳେ ପାଣି ଦିଏ, ଜାଗାଟି ଓଳେଇଦିଏ ଓ ଅନାବନା ଘାସ ଉଠିଲେ ଉପାଡ଼ିଦିଏ । ମୁଁ କହିଲି, ହରିହର କାହିଁ ? ମିଶ୍ରେ ତାହାକୁ ଡାକିବାରୁ ସେ ଘର ଭିତରୁ ଆସି ମୋତେ ଦେଖି ନମ୍ରଭାବରେ ନମସ୍କାର କଲା । ମୁଁ ତାକୁ ଦୁଇ ତିନୋଟି ତୁଣ୍ଡଅଙ୍କ ପଚାରିଲି । ସେ ଠିକ୍‌ ଉତ୍ତର ଦେଲା । ମିଶ୍ରେ କହିଲେ, ‘‘ତୁହି ମା ଜନମଭୂମି’’ ଗୀତଟି ଗା-। ସେ ମଧୁର ସ୍ୱରରେ ଗୀତଟି ଗାଇଲା । ମୁଁ ତାହାର ହସ୍ତାକ୍ଷର ମଧ୍ୟ ଦେଖିଲି । ଲେଖା ବହିଟି ନିର୍ମଳ । ଟିକିଏ ସୁଦ୍ଧା କାଳିର ଦାଗ ନାହିଁ । ଅକ୍ଷରଗୁଡ଼ିକ ମୁକ୍ତାପରି ସୁନ୍ଦର । ମୁଁ ହରିହରକୁ ଦେଖି ବଡ଼ ଖୁସି ହେଲି ଏବଂ ଘରକୁ ଆସି ତା’ ପାଇଁ ଖଣ୍ଡେ ରାମାୟଣ ପୁସ୍ତକ ଓ ଦୁଇଟି ଗୋଲାବ ଗଛ ପଠାଇଦେଲି ।

ଅମୀର୍‌

ଜମୀର୍‌ ମିଆଁଙ୍କ ପୁଅ ଅମୀର୍‌ ବଡ଼ ଭଲ ପିଲା । ତାହାର ପିତାମାତା ଯାହା କରିବାକୁ କୁହନ୍ତି, ସେ ତାହା କରେ । ସେମାନେ ଯାହା ମନା କରନ୍ତି, ସେ କରେ ନାହିଁ ।

ସେ ସବୁବେଳେ ସଫାସୁତରା ରହିବାକୁ ଭଲ ପାଏ । ତାହାର ଦେହ ଟିକିଏ କୋତ୍ରା ହେଲାକ୍ଷଣି ସେ ତାହା ସଫାକରେ । ସେ ସକାଳୁ ଉଠି ମୁହଁହାତ ଭଲରୂପେ ଧୁଏ । ଗାଧୋଇବାବେଳେ ସେ ଦେହର ସର୍ବାଙ୍ଗ ଉତ୍ତମରୂପେ ଘଷି ସଫା କରେ ।

ସେ ପ୍ରତିଦିନ ପାଠଶାଳାକୁ ଯାଏ । ସେ କେବେ ଉଛୁର କରେନାହିଁ । ସେ ପାଠଶାଳାରେ ପାଟି କରେ ନାହିଁ । ଶିକ୍ଷକ ମହାଶୟ ପଢ଼ାଇଲାବେଳେ ସେ ଅନ୍ୟସଙ୍ଗରେ କଥା କହେନାହିଁ । ସେ ମନ ଦେଇ ତାହାର ପାଠଗୁଡ଼ିକ ଶିଖେ । ସେ ପ୍ରତିଦିନ ଯତ୍ନକରି ହସ୍ତାକ୍ଷର ଲେଖେ । ସେ ପୁସ୍ତକ, ସ୍ଲେଟ, ଦୁଆତ, କଲମ, ପେନ୍‌ସିଲ, ଲୁଗା, ଜୋତା ପ୍ରଭୃତି ତାହାର ସବୁ ଦ୍ରବ୍ୟ ଯେଝା ସ୍ଥାନରେ ସଜାଡ଼ି ରଖେ ।

ସିଂହ ଓ ମୂଷା

ଗୋଟାଏ ସିଂହ ଖରାରେ ବୁଲିବୁଲି ଥକା ହୋଇ ଗୋଟିଏ ଗଛମୂଳରେ ଶୋଇଥିଲା । ସେହି ସମୟରେ ଗୋଟିଏ ମୂଷା ସେହି ବାଟରେ ଯାଉଁ ଯାଉଁ ଅଜାଣତରେ ସିଂହ ଉପରେ ଚଢ଼ିଗଲା । ସିଂହର ନିଦ ଭାଙ୍ଗିଗଲା ଓ ସେ କ୍ରୋଧରେ ମୂଷାକୁ ମାରିପକାଇବାକୁ ବସିଲା । ମୂଷା ଭୟରେ ଥରି ଥରି କହିଲା, ‘ହେ ପ୍ରଭୁ, କ୍ଷମାକର, ମୋତେ ମାରନାହିଁ ।’ ସିଂହ ଦୟାରେ ମୂଷାକୁ ଛାଡ଼ିଦେଲା ।

କିଛିକାଳ ପରେ ସିଂହ ଦିନେ ବନରେ ବୁଲୁ ବୁଲୁ ଶବର-ଜାଲରେ ପଡ଼ି ଘୋର ରଡ଼ିକଲା । ମୂଷା ସେହି ଶବ୍ଦ ଶୁଣି ଶୀଘ୍ର ସେଠାକୁ ଆସି ତାହାର ପ୍ରାଣଦାତା ସିଂହ ଯେଉଁ ଜାଲରେ ପଡ଼ିଥିଲା, ସେହି ଜାଲକୁ ତୀକ୍ଷ୍‌ଣ ଦନ୍ତରେ କାଟିପକାଇଲା । ସିଂହ ଜାଲରୁ ମୁକୁଳିଗଲା ।

ବେଙ୍ଗ ଓ ପିଲାମାନେ

ଦିନକରେ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ବାଳକ ଗୋଟିଏ ପୋଖରୀକୂଳରେ ଆନନ୍ଦରେ ଖେଳୁଥିଲେ-। ସେଥିଭିତରୁ କେତେ ଜଣ ପାଣିକି ଟେକା ପକାଉଥିଲେ । ସେ ପୋଖରୀରେ ବହୁତ ବେଙ୍ଗ ଥିଲେ । ଟେକାଗୁଡ଼ାକ କେତେକ ବେଙ୍ଗ ଦେହରେ ବାଜିବାରୁ ସବୁ ବେଙ୍ଗଯାକ ଭୟରେ ଥରହର ହେଲେ । ସଭାଶେଷରେ ଗୋଟାଏ ବୁଢ଼ା ବେଙ୍ଗ ପାଣିଭିତରୁ ମୁଣ୍ଡ କାଢ଼ି କହିଲା, ହେ ପିଲାମାନେ, ଆମ ଉପରକୁ ଟେକା ପକାଅନାହିଁ । ବାଳକମାନେ କହିଲେ, ଆମେ ତ ଖେଳୁଚୁଁ, ତୁମକୁ କ’ଣ ମାରୁଚୁଁ ? ବୁଢ଼ା ବେଙ୍ଗ କହିଲା, ମୁଁ ତାହା ଜାଣେ ଯେ; ମାତ୍ର ତୁମର ଟେକାଗୁଡ଼ାକ ତ ଆମ ଦେହରେ ଆସି ବାଜୁଚି । ତୁମର ଯେ ଖେଳ, ଆମକୁ ସେ କାଳ ।

ଗ୍ରାମ (୧)

ବରପଦା ନାମରେ ଗୋଟିଏ ଗ୍ରାମ ଅଛି । ସେହି ଗାଁରେ ମନୁ ବୋଲି ଗୋଟିଏ ପିଲାର ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା । ମନୁ ଦୁଇବର୍ଷ ବୟସରୁ ବାପା ଓ ମା’ଙ୍କ ସଙ୍ଗରେ କଟକ ସହରକୁ ଆସିଥିଲା । କଟକରେ ଚାରିବର୍ଷ ରହିଲାପରେ ସେ ବାପା ଓ ମା’ଙ୍କ ସଙ୍ଗରେ ଗ୍ରାମକୁ ଫେରିଆସିଲା । ସହରରେ ସାନବଡ଼ କୋଠାଘରମାନ ଲଗାଲଗି ହୋଇ ଥାଏ । ଦିନଯାକ ଲୋକଗହଳି ଲାଗିଥାଏ-; ଗାଡ଼ି ଘୋଡ଼ାର ଶବ୍ଦ ଓ ଲୋକଙ୍କର ଚହଳ ଶୁଣାଯାଉଥାଏ । ମନୁ ଗ୍ରାମକୁ ଆସି ଦେଖିଲା ଯେ, ଗ୍ରାମରେ ପ୍ରାୟ ସବୁ ଚାଳଘର; ପୁଣି ସେଗୁଡ଼ିକ ଛଡ଼ା ଛଡ଼ା । ଗହଳଚହଳ କିଛି ନାହିଁ । ଚାରିଆଡ଼େ ମେଲା । ଗ୍ରାମ ତାକୁ ବଡ଼ ଭଲ ଲାଗିଲା । ତାକୁ ଖୁସି ହେବାର ଦେଖି ବାପା କହିଲେ, ତୁ ସହରରୁ ଗ୍ରାମକୁ ଆସିଅଛୁ । ଏଠାରେ ବିଲ, ତୋଟା, ପଡ଼ିଆ, ପଦ୍ମପୋଖରୀ ଏସବୁ ଦେଖିଲେ ତୁ ଆହୁରି ଖୁସି ହେବୁ । ମନୁ କହିଲା, ବାପା ମୋତେ ସେସବୁ ଦେଖାଇଦିଅ । ବାପା କହିଲେ, କାଲି ଦେଖାଇ ଦେବି ।

ଗ୍ରାମ (୨)

ତହିଁ ଆରଦିନ ସକାଳେ ମନୁ ଓ ତାହାର ବଡ଼ ଭଉଣୀ ଉମା ବାପାଙ୍କ ସଙ୍ଗରେ ବୁଲି ବାହାରିଲେ । ବାପା କହିଲେ, ଚାଲ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ଯେଉଁଆଡ଼େ ଉଇଁଆସୁଛି ସେହି ଆଡ଼କୁ ଯିବା । ସେହି ଆଡ଼ଟା ପୂର୍ବ ଦିଗ । ତୁମ୍ଭେମାନେ ପୂର୍ବ ଦିଗକୁ ଅନାଇଅଛ । ଏହିକ୍ଷଣି ତୁମର ଡ଼ାହାଣ ହାତ ଆଡ଼ଟା ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗ, ବାଁ ହାତ ଆଡ଼ଟା ଉତ୍ତର ଦିଗ ଓ ତୁମ୍ଭର ପଛ ଆଡ଼ଟା ପଶ୍ଚିମ ଦିଗ । ଯାଉଁ ଯାଉଁ ସେମାନେ ଗୋଟାଏ ବଡ଼ ପଡ଼ିଆ ଦେଖିଲେ । ଆହୁରି ଦେଖିଲେ ଯେ ଗୋରୁ ପଲ ପଲ ହୋଇ ସେ ପଡ଼ିଆକୁ ଆସୁଛନ୍ତି । ଗୋରୁମାନଙ୍କ ସଙ୍ଗରେ ବାଛୁରୀ ମଧ୍ୟ ଚାଲିଛନ୍ତି । ମନୁ ପଚାରିଲା, ଏତେ ଗୋରୁ କାହିଁକି ଏଠାକୁ ଆସୁଅଛନ୍ତି ? ବାପା କହିଲେ, ପଡ଼ିଆରେ ଘାସ ଅଛି, ଗୋରୁ ବାଛୁରୀ ଏଠାରେ ଚରିବେ । ପଡ଼ିଆର ଡ଼ାହାଣ ଦିଗରେ କେତେଗୁଡ଼ାଏ ତାଳଗଛ ଦିଶୁଥିଲା । ମନୁ ପଚାରିଲା, ସେ ସବୁ କି ଗଛ ? ଉମା କହିଲା, ସେ ସବୁ ତାଳଗଛ । ଦେଖ, ପେଣ୍ଡା ପେଣ୍ଡା ହୋଇ ତାଳଫଳ ଫଳିଅଛି । ସେମାନେ ତାଳବଣିଆ ପାଖକୁ ଆସିଲେ । ବାପା ହାତ ବଢ଼େଇ କହିଲେ, ଏଇଟା ପଦ୍ମପୋଖରୀ । ମନୁ କହିଲା, କାହିଁ ପାଣି ତ ନାହିଁ ; ପୋଖରୀ କେମନ୍ତ ହେଲା ? ଖାଲି ବଡ଼ ବଡ଼ ପତ୍ର ଆଉ ଅନେକ ନାଲିଆ ଫୁଲ ଦିଶୁଅଛି । ବାପା କହିଲେ, ସେହି ଯେ ବଡ଼ ବଡ଼ ଗୋଲପତ୍ରର ବନ ମାଡ଼ି ଯାଇଅଛି ସେହି ପଦ୍ମବନ । ପଦ୍ମବନ ପୋଖରୀର ପାଣିକି ଘୋଡ଼ାଇ ପକାଇଅଛି । ଆହା, କି ସୁନ୍ଦର ପଦ୍ମଫୁଲ ଫୁଟିଅଛି । ଏହା କହି ସେ ଯୋଡ଼ିଏ ଫୁଲ ତୋଳିଆଣି ଗୋଟିଏ ଫୁଲ ମନୁକୁ, ଆଉ ଗୋଟିଏ ଉମାକୁ ଦେଲେ । ଉମା ଓ ମନୁ ଫୁଲ ପାଇ ବଡ଼ ଖୁସି ହୋଇ ତାହାକୁ ଦେଖି ଶୁଙ୍ଘିବାକୁ ଲାଗିଲେ । କିଛିକ୍ଷଣ ପରେ ଉମା କହିଲା, ମନୁ, ସେ ତାଳଗଛ ବାହୁଙ୍ଗାରେ କ’ଣ ଦୋହଲୁଛି କହିଲୁ ? ମନୁ କହିପାରିଲା ନାହିଁ । ଉମା କହିଲା, ସେଇଟା ବାୟାଚଢ଼େଇର ବସା । ଶୁଣିନାହୁଁ, ଆଈ ତୋତେ କୋଳରେ ଝୁଲାଇ ଝୁଲାଇ ଢଗ ବୋଲନ୍ତି, ବାୟାଚଢ଼େଇର କି ଯାଏ, ବା’ କଲେ ବସା ଦୋହଲୁଥାଏ । ବାପା କହିଲେ, ଦେଖ, ଏଠାରେ କେତେ ଚଢ଼େଇ ଯୋଡ଼ି ଯୋଡ଼ି ହୋଇ ବୁଲୁଛନ୍ତି ଓ କି ମଧୁର ସ୍ୱରରେ ଏକ ଆରେକକୁ ଡାକୁଛନ୍ତି । ଉମା କହିଲା, ମନୁ ଦେଖ, କଜଳପାତିଆ ଚଢ଼େଇ କଜଳପାତି ପରି ଦିଶୁଛି । ମନୁ କହିଲା, ଆହା, କି ସୁନ୍ଦର ହଳଦିଆ ଚଢ଼େଇଟିଏ ! ଉମା କହିଲା, ବାପା ସେଇଟି ହଳଦିବସନ୍ତ ନୁହେଁ ଭଲା ? ବାପା କହିଲେ, ହଁ, ଏ ଓଳି ଏତିକି ଥାଉ । ବେଶି ଖରା ହେଲାଣି, ଚାଲ ଘରକୁ ନେଉଟିଯିବା ।

ଗ୍ରାମ (୩)

ଉପରଓଳି ଉମା ଓ ମନୁ ବାପାଙ୍କ ସଙ୍ଗରେ ପୁଣି ବୁଲି ବାହାରିଲେ । ବାପା କହିଲେ, ଚାଲ, ଯେଉଁଆଡ଼େ ସୂର୍ଯ୍ୟ ବୁଡ଼ିଯାଉଅଛି ସେହି ଆଡ଼କୁ ଯିବା । ସକାଳେ କହିଦେଇଥିଲି ସେଆଡ଼ଟା ପଶ୍ଚିମ ଦିଗ । ଏତେବେଳେ ତୁମେ ପଶ୍ଚମ ଆଡ଼କୁ ଅନାଇଅଛ । ପୂର୍ବ ଦିଗଆଡ଼କୁ ଅନାଇଲାବେଳେ ତୁମ୍ଭର ଡ଼ାହାଣ ଆଡ଼କୁ ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗ ଓ ବାଁ ଆଡ଼କୁ ଉତ୍ତର ଦିଗ ଥିଲା । ଏହିକ୍ଷଣି ତୁମେ ପୂର୍ବ ଦିଗର ଓଲଟା ଆଡ଼କୁ ଅନାଇଅଛ । ସେଥିଲାଗି ତୁମର ଡାହାଣ ଆଡ଼କୁ ଉତ୍ତର ଦିଗ ଓ ବାଁ ଆଡ଼କୁ ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗ ଅଛି । ଏବେ ଚାଲ ବଗିଚା ଦେଖି ଆସିବା । ସେମାନେ ବଗିଚା ଭିତରକୁ ଗଲେ । ବାପା କହିଲେ, ଏ ବଗିଚାରେ ଅନେକ ଫଳଗଛ ଅଛି । ଉମା କହିଲା, ଏଇଟା ପଣସ ଗଛ । ଏଥିରେ କେତେ ପଣସ ଫଳିଅଛି । ମନୁ କହିଲା, ସେଇଟା ଆମ୍ବ ଗଛ, ମୁଁ ଆମ୍ବ ଚିହ୍ନିଛି । ସେଥିରେ ଆମ୍ବ ଫଳିଛି । ଉମା କହିଲା, ଆହୁରି କେତେକ ଗଛ ଅଛି । ଗୁଆ, ନଡ଼ିଆ, ନାରଙ୍ଗ, ବରକୋଳି ଓ ବେଲ । ବାପା କହିଲେ, ସଞ୍ଜ ହେଲାଣି, ଚାଲ ଘରକୁ ନେଉଟିଯିବା ।

ହାତୀ ଓ ବିଲୁଆ

ଦିନେ ଜଙ୍ଗଲରେ ବିଲୁଆମାନେ ଗୋଟିଏ ହାତୀକୁ ଦେଖି ବିଚାର କଲେ ଯେବେ ଏ ହାତୀଟା ମରନ୍ତା, ତାହେଲେ ଏହାର ମାଂସ ଖାଇ ଆମ୍ଭର ଚାରି ମାସ ସୁଖରେ କଟିଯା’ନ୍ତା । ତାହା ଶୁଣି ଗୋଟିଏ ବୁଦ୍ଧିଆ ବିଲୁଆ କହିଲା, ମୁଁ ବିଚାରିଲେ ଏହାକୁ ଉପାୟ କରି ମାରିଦେବି । ଏହା କହି ସେ ହାତୀ ଆଗକୁ ଗଲା ଏବଂ ଦଣ୍ଡବତ ହୋଇ କହିଲା, ମହାରାଜ, ଆପଣଙ୍କୁ ଏ ବନସ୍ତରେ ରଜା କରିବାକୁ ବିଚାର କରି ସବୁ ଜନ୍ତୁଯାକ ମୋତେ ପଠାଇ ଅଛନ୍ତି । ଚଞ୍ଚଳ ଆସନ୍ତୁ; ନୋହିଲେ ଆଉ କିଏ ହୋଇଯିବ । ହାତୀ ଏହା ଶୁଣି ତରତର ହୋଇ ତାହା ପଛେ ପଛେ ଧାଇଁଲା । ବିଲୁଆ ଆଗେ ଆଗେ ବାଟ କଢ଼ାଇ ଯାଉଥାଏ । ହାତୀ ଯାଉଁ ଯାଉଁ ଗୋଟାଏ ପଙ୍କ ବାଟରେ ପଡ଼ିଗଲା । ସେ ଗହିଡ଼ା ପଙ୍କରୁ ଆଉ ଗୋଡ଼ କାଢ଼ି ଉଠି ପାରିଲା ନାହିଁ । ବିଲୁଆ ଆଗରେ ଚାଲିଯାଇ ସବୁ ବିଲୁଆଙ୍କୁ ଡାକି ଆଣିଲା । ସମସ୍ତେ ହାତୀକୁ ଏପରି କାଦୁଅରେ ଛଟପଟ ହେଉଥିବାର ଦେଖି ଖୁସି ହୋଇ ତାକୁ ବେଢ଼ିଗଲେ । କେତେକ ହାତୀକୁ ନ ଡରି ଉପରକୁ ଚଢ଼ିଗଲେ ଏବଂ ଜିଅନ୍ତା ତା ଦେହରୁ ଚମଡ଼ା ଉତାରି ମାଉଁସ ଖାଇବାକୁ ଲାଗିଲେ । ବିଲୁଆ ବଳୁଆ ନ ହେଲେ କ’ଣ ହେବ, ହାତୀଠାରୁ ବେଶି ବୁଦ୍ଧିଆ । ଏଥିପାଇଁ କହନ୍ତି କଳକୁ ବଳ ସରି ନୁହେଁ ।

ଧାନକ୍ଷେତ

ମୂଷା, ବେଙ୍ଗ ଓ ଛଞ୍ଚାଣ କଥା

ପୋଖରୀକୂଳରେ ଗୋଟିଏ ଗାତ ଭିତରେ ମୂଷାଟିଏ ଥାଏ । ଦିନେ କି ଯୋଗରେ ଗୋଟିଏ ବେଙ୍ଗ ସାଙ୍ଗରେ ତାହାର ପରିଚୟ ହେଲା । ବେଙ୍ଗ ତାକୁ ସାଥୀ ପାଇ ଏକାଠି ରହିବା ଓ ଏକା ସାଙ୍ଗରେ ବୁଲିବା ପାଇଁ ଦୁହିଁଙ୍କ ଗୋଡ଼କୁ ଗୋଟିଏ ସୂତାରେ କିଛିଦୂର ଛଡ଼ାରେ ବାନ୍ଧିଦେଇଥିଲା । ଆଗେ ମୂଷା ଗାତରୁ ବାହାରି ଭୂମି ଉପରକୁ ଚରିବାକୁ ଗଲା । ବେଙ୍ଗ ଟାଣିହୋଇ ସଙ୍ଗରେ ଯାଉଥାଏ ଏବଂ ଯାହା ପାଉଥାଏ ଖାଉଥାଏ । କିଛିକ୍ଷଣ ପରେ କୂଳକୁ ଆସି ବେଙ୍ଗ ପାଣିରେ ପଶିଲା । ମୂଷା ସେ ସୂତାରେ ଟାଣିହୋଇ ପାଣିରେ ପଡ଼ିଲା । ସେ ତ ମାଟିରେ ରହିବା ଜୀବ; ପଣିରେ ବୁଡ଼ିଯାଇ ମରିଗଲା । ବେଙ୍ଗ ସେହି ମଲା ମୂଷାକୁ ଘେନି ସେହିପରି ବୁଲୁଥାଏ । ମୂଷାଟି ଫୁଲିଯାଇ ଉପରକୁ ଦିଶୁଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ ଗୋଟିଏ ଛଞ୍ଚାଣ ତାକୁ ଦେଖି ହଠାତ୍‌ ଚିଲାମାରି ନଖରେ ଧରି ଉପରକୁ ଉଠିଲା । ତାହା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସୂତାରେ ଝୁଲୁଥିବା ବେଙ୍ଗଟି ମଧ୍ୟ ତଳ ଆଡ଼କୁ ପାକୁ ପାକୁ କରି ଶୂନ୍ୟରେ ଛଟପଟ ହେଲା-। ଛଞ୍ଚାଣ ଗଛ ଡାଳରେ ବସି ସେହି ମଲା ଜିଅନ୍ତା ଦୁହିଁଙ୍କୁ ଖାଇଗଲା ।

ଏଥିରୁ ଜଣାଗଲା, ଯେ ପରର ମନ୍ଦ ପାଞ୍ଚିଥାଏ ତାହାର ଅବଶ୍ୟ ଦିନେ ମନ୍ଦଫଳ ହେବ-।

ବରଗଛ

ବରଗଛ ଖୁବ୍‌ ବଡ଼ ଗଛ ଅଟେ । ଏହାର ଡାଳମାନ ବହୁତ ଦୂର ଚାଲିଯାଏ । ଏପରି ଅନେକ ବଡ଼ ବରଗଛ ଅଛି; ଯାହା ତଳରେ କେତେ ବାଟୋଇ ଖରାବେଳେ ଓ ରାତ୍ରିକାଳରେ ଆଶ୍ରା ନେଇ ରହନ୍ତି । ବରଗଛର ଡାଳମାନଙ୍କରୁ ଅନେକ ସିଅ ବାହାରି ତଳକୁ ତଳକୁ ଓହ୍ଲାଇଆସି ଶେଷରେ ମାଟିକୁ ଭେଦି ସେଥିରେ ପଶିଯାଏ । ସେହି ସିଅମାନଙ୍କୁ ଓହଳ ବୋଲାଯାଏ । ବରଗଛ ବଡ଼ ଚାନ୍ଦୁଆପରି ଓ ତାହାର ଓହଳଗୁଡ଼ିକ ଖମ୍ବ ପରି ଦିଶେ । ଏ ଗଛ କେତେ ପ୍ରାଣୀର କେତେ ଉପକାର କରେ । ଖରାବେଳେ ଏହାର ଛାୟାରେ ବସିଲେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ଦେହ ଶୀତଳ ହୋଇଯାଏ । ଶତ ଶତ ପକ୍ଷୀ ଏହାର ଡାଳରେ ବସି ଏହାର ସୁନ୍ଦର ନାଲିଆ ଫଳ ଖାଇ ମିଷ୍ଟ ସ୍ୱରରେ ଗାନ କରନ୍ତି । ଗୋରୁ, ମହିଷ ପ୍ରଭୃତି କେତେ ଜନ୍ତୁ ଏହାର ଛାୟାରେ ଶୋଇ ପାକୁଳି କରନ୍ତି ।

ଗୋରୁ

ଗୋରୁ ବଡ଼ ଉପକାରୀ ଜନ୍ତୁ । ମନୁଷ୍ୟମାନେ ମାଈଗୋରୁ ବା ଗାଈର ଦୁଧ ପିଅନ୍ତି । ସେଥିପାଇଁ ଗାଈକୁ ଗୋ-ମାତା କହନ୍ତି । ଗାଈର ଦୁଧରୁ ଦହି, ଛେନା, ଲହୁଣି, ଘିଅ ହୁଏ ।

ଗୋରୁର ଗୋବର ଅନେକ କାମରେ ଲାଗେ । ମାଟି, ଗୋବର, ପାଣି ମିଶାଇ ସେଥିରେ ଘରତଳ ଓ କାନ୍ଥ ଲିପାଗଲେ ଘର ନିର୍ମଳ ଓ ସୁନ୍ଦର ଦିଶେ । ଲୋକେ ଗୋବରକୁ ଘଷି କିମ୍ବା ଗୁଣ୍ଡା କରି ଖରାରେ ଶୁଖାଇ ଜାଳ କରନ୍ତି । ଗୋବରକୁ ଖତ କରି କ୍ଷେତରେ ଦେଲେ ମାଟିର ବଳ ବଢ଼େ ଓ ଭଲ ଶସ୍ୟ ହୁଏ ।

ଅଣ୍ଡିରା ଗୋରୁକୁ ଷଣ୍ଢ କହନ୍ତି । ଯେଉଁ ଅଣ୍ଡିରା ଗୋରୁ ପିଲାବେଳେ ଧରାଯାଇଥାଏ, ତାହାକୁ ବଳଦ କହନ୍ତି । ଏ ଦେଶରେ ଲୋକେ ବଳଦଦ୍ୱାରା ଭୂମି ଚଷନ୍ତି ଓ ବଳଦକୁ ଶଗଡ଼ରେ ଯୋଚି ଭାରୀ ଦ୍ରବ୍ୟମାନ ବୋହି ନିଅନ୍ତି । ଗାଈର ଛୁଆକୁ ବାଛୁରୀ କହନ୍ତି ।

ଶୌରି ଓ ଗୌରୀ ଭାଇ ଭଉଣୀ । ଦୁହେଁଯାକ ତାଙ୍କ ଘରର ଗାଈ-ବାଛୁରୀଙ୍କ ବଡ଼ ଯତ୍ନ କରନ୍ତି । ସେମାନେ କଅଁଳ ଘାସ ଆଣି ଗାଈ-ବାଛୁରୀଙ୍କି ଖୁଆନ୍ତି ଓ ଆଉଁସି ଦିଅନ୍ତି । ଆଉଁସି ଦେଲାବେଳେ ଗାଈ ବାଛୁରୀ ବେକ ଦେଖାଇ ଦିଅନ୍ତି । ଯେଉଁ ବାଳକ ବାଳିକାମାନେ ଗାଈ, ବାଛୁରୀ ଓ ଅନ୍ୟ ପୋଷା ଜନ୍ତୁକୁ ଆଦର କରନ୍ତି, ସେମାନେ ଭଲ ପିଲା ।

ହାଟ

ଅନେକ ଗ୍ରାମରେ ହାଟ ବସେ । ଲୋକେ ଧାନ, ଚାଉଳ, ଲୁଗା, ପରିବା, ପାନ, ଗୁଆ, ମସଲା ଆଦି ନାନା ଦ୍ରବ୍ୟ ବିକିବା ଓ କିଣିବା ପାଇଁ ସେଠାକୁ ଆସନ୍ତି । ସପ୍ତାହ ମଧ୍ୟରେ ଦୁଇ କିମ୍ବା ତିନି ଦିନ ହାଟ ବସେ । ସକାଳ ପହରକ ବେଳୁଁ ରାତି ଦୁଇଘଡ଼ି ଯାଏ ହାଟରେ ବିକାକିଣା ଲାଗିଥାଏ ।

ବାସୁଦେବ କହିଲା, ବାପା, ମୋତେ ଦିନେ କହିଥିଲ ହାଟ ଦେଖାଇଦେବ । ଆଜି ରବିବାର ହାଟପାଳି, ଆଜି ମୋତେ ହାଟକୁ ନେଇ ଚାଲ । ବାପା କହିଲେ, ହଉ ଚାଲ, ଆଜି ତୋତେ ହାଟ ଦେଖାଇ ଆଣିବି । ଏହା କହି ବଳରାମ ମହାପାତ୍ର ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ବାସୁଦେବକୁ ସଙ୍ଗରେ ଘେନି ହାଟକୁ ଗଲେ । ବାଟରେ କେତେ ଲୋକ ଯାଉଥାନ୍ତି । ହାଟ ନିକଟ ହେଲାରୁ ଘୋ ଘୋ ଶବ୍ଦ ଶୁଭିଲା । ବାସୁଦେବ ପଚାରିଲା, ବାପା, ଏପରି ଘୋ ଘୋ ଶବ୍ଦ କାହିଁକି ହଉଚି ? ବାପା କହିଲେ, ହାଟରେ ବହୁତ ଲୋକ ରୁଣ୍ଡ ହୋଇ ଏକସମୟରେ କଥା କହୁଛନ୍ତି ବୋଲି ଏପରି ଚହଳ ଶୁଭୁଚି ।

ବାପ ପୁଅ ଦୁହେଁ ହାଟରେ ପହୁଞ୍ଚିଲେ । ବାସୁଦେବ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଥାନେ ବାଇଗଣ, କଦଳୀ, ଆଳୁ, କାକୁଡ଼ି, କଖାରୁ କନ୍ଦମୂଳ ଗଦା ଗଦା ଥୁଆ ହୋଇଥିବାର ଦେଖି ପଚାରିଲା, ଆଜି କ’ଣ ସବୁ ପରିବାଯାକ ବିକା ହୋଇ ପାରିବ ? ବାପା କହିଲେ, କେତେ ଲୋକ କିଣିବା ପାଇଁ ଆସିଛନ୍ତି-। ଆହୁରି ଆସିବେ । ସନ୍ଧ୍ୟାବେଳକୁ ସବୁ ସରିଯିବ ।
 

ଲୁଗା ଦୋକାନ ଦେଖି ବାସୁଦେବ କହିଲା, ମୋତେ କସ୍ତାଯୋଡ଼ କିଣିଦିଅ । ମହାପାତ୍ରେ କାପେଡ଼ିଆ ସଙ୍ଗେ ଭାଉ କରି ଦେଢ଼ଟଙ୍କା ଦେଇ କସ୍ତାଯୋଡ଼ କିଣିଲେ ଏବଂ ବାସୁଦେବ ଜଳପାନ କରିବ ବୋଲି ଛାଚିଖଇ ଓ ଭଲ କୋରା କିଣିଦେଲେ । ବାସୁଦେବ ଭାରି ଖୁସି ହୋଇ ବାପାଙ୍କ ସଙ୍ଗରେ ସଞ୍ଜବେଳେ ଘରକୁ ନେଉଟିଆସିଲା ।

ମିଛୁଆକୁ କେହି ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ନାହିଁ

ଗୋବିନ୍ଦ ନାମରେ ଜଣେ ଗଉଡ଼ ପିଲା କୌଣସି ବନ ନିକଟରେ ଗୋରୁ ଚରାଉଥିଲା-। ଦିନେ ସେ ରଙ୍ଗ ଦେଖିବା ପାଇଁ ମିଛରେ ପାଟିକରି ଡାକ ପକାଇଲା– କିଏ ଅଛ, ଧାଇଁପଡ଼ ହୋ, ଧାଇଁପଡ଼ ହୋ, ମୋ ଗୋଠରେ ଗୋଟାଏ ବାଘ ପଶି ଗୋରୁଗୁଡ଼ାକ ମାରିପକାଉଚି । ପାଖରେ ଚଷାସବୁ ହଳ କରୁଥିଲେ । ସେମାନେ ତାହାର ରଡ଼ି ଶୁଣି ଦୌଡ଼ିଆସିଲେ । ଆସି ଦେଖିଲେ ଯେ ବାଘ ନାହିଁ, ଗୋବିନ୍ଦ ଠୋ ଠୋ ହସୁଚି । ତହୁଁ ସମସ୍ତେ ଗୋବିନ୍ଦର ଭଣ୍ଡପଣିଆ ବୁଝିପାରି ତାହାକୁ ଗାଳି ଦେଇ ଚାଲିଗଲେ ।

ଆଉଦିନେ ସତକୁ ସତ ବାଘ ଆସି ଗୋବିନ୍ଦର ଗୋଠରେ ପଶିଲା । ବାଘ, ବାଘ, କିଏ ଅଛ ହୋ, ଧାଇଁ ଆସ ହୋ, ବୋଲି ସେ ଡାକ ପକାଇଲା; ମାତ୍ର ସମସ୍ତେ ତାହାର ଡାକ ଶୁଣି ସୁଦ୍ଧା ନ ଶୁଣିଲା ପରି ରହିଲେ । ସମସ୍ତେ କହିଲେ, ସେ ମିଛରେ ଡାକୁଚି । ପଛେ ଦେଖାଗଲା, ବାଘ ଦୁଇ ତିନିଟା ଗୋରୁ ଆଉ ଗୋବିନ୍ଦକୁ ମାରିପକାଇ ଚାଲିଯାଇଛି ।

ତିନୋଟି ବାଳକ

ଜୟପୁର ଗ୍ରାମର ତିନୋଟି ବାଳକ ମୌଦା ଗ୍ରାମର ସ୍କୁଲରେ ପଢ଼ୁଥିଲେ । ଜୟପୁର ମୌଦାଠାରୁ ଚାରି ପାଞ୍ଚ କୋଶ ଦୂର । ସେଥିପାଇଁ ସେହି ବାଳକମାନେ ସ୍କୁଲର ଛାତ୍ରାବାସରେ ବସା କରି ରହିଥିଲେ । ସେହି ବାଳକମାନଙ୍କର ନାମ ମାଧବ, ଗୋବିନ୍ଦ ଓ ଦୀନବନ୍ଧୁ । ଦିନେ ମାଧବ-ମା’ ତା ପାଇଁ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ମଣ୍ଡାପିଠା ପଠାଇ ଦେଇଥିଲେ । ମାଧବ ତାହା ପାଇ ଲୋଭରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ କରି ଅଧଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ସବୁ ପିଠାଯାକ ଖାଇପକାଇଲା; କିନ୍ତୁ ଅଳ୍ପକ୍ଷଣ ପରେ ତା ଦେହ ଅସୁସ୍ଥ ହୋଇପଡ଼ିଲା । ପେଟ ଟାଣିଲା, ବାନ୍ତି ହେଲା ଓ କେତେଥର ଯାଏ ଝାଡ଼ାହେଲା । ତାହା ଦେଖି ଶିକ୍ଷକ ମହାଶୟ ବୈଦ୍ୟକୁ ଡକାଇ ଆଣିଲେ । ବୈଦ୍ୟକୁ ତିନି ଚାରି ଦିନଯାଏ ଔଷଧ ଦେବାରୁ ମାଧବର ଦେହ ସୁସ୍ଥ ହେଲା ।

ଆଉ ଦିନେ ଗୋବିନ୍ଦର ମା’ ମଧ୍ୟ ତା ପାଇଁ କେତେ ଗୁଡ଼ିଏ କାକରାପିଠା ପଠାଇଦେଲେ । ଗୋବିନ୍ଦ ବଡ଼ ସାବଧାନ। ସେ ମାଧବର ପୀଡ଼ା କଥା ଜାଣିଥିଲା । ସେଥିପାଇଁ ସେ ପିଠାଗୁଡ଼ିକ ଏକାବେଳକେ ନ ଖାଇ ସେଗୁଡ଼ିକ ପେଡ଼ିରେ ବନ୍ଦ କରି ରଖି ପ୍ରତିଦିନ ଗୋଟାଏ ଲେଖାଏଁ ଖାଇଲା । ସେହିପରି ପାଞ୍ଚ ଛଅ ଦିନ ଗଲା । ତହିଁ ଉତ୍ତାରେ ବାକି ପିଠାଗୁଡ଼ିକ ଗନ୍ଧେଇଯିବାରୁ ଗୋବିନ୍ଦ ଆଉ କ’ଣ କରିବ, ସେଗୁଡ଼ିକ ଫୋପାଡ଼ି ଦେଲା ।

ଆଉ ଦିନେ ଦିନବନ୍ଧୁର ମା’ ତା ପାଇଁ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଆରିଷାପିଠା ପଠାଇଦେଲେ । ଦୀନବନ୍ଧୁ ସଙ୍ଗୀ ବାଳକମାନଙ୍କୁ ଆଦରରେ ଡାକି ଅଧେ ପିଠା ସେମାନଙ୍କୁ ଖୁଆଇଲେ, ନିଜେ ମଧ୍ୟ ଖାଇଲେ । ବାକି ପିଠା ରଖିଦେଲା । କିଛିକ୍ଷଣ ପରେ ଗୋଟିଏ ବୁଢ଼ା ଅନ୍ଧ ଛାତ୍ରାବାସର ଦ୍ୱାରକୁ ଆସି ଗୀତ ଗାଇଲା । ବାଳକମାନେ ଘର ଭିତରୁ ଆସି ତାହାର ଗୀତ ଶୁଣିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ଦୀନବନ୍ଧୁ ଦେଖିଲା, ଅନ୍ଧ ଲୋକଟି ଗୀତ ଗାଉଅଛି । ଏଣେ ପୁଣି ତା ଆଖିରୁ ଲୁହ ବୋହିଯାଉଛି । ଦୀନବନ୍ଧୁ ଅନ୍ଧକୁ ପଚାରିଲା, ତୁମେ କାହିଁକି କାନ୍ଦୁଚ ? ଅନ୍ଧ କହିଲା, ମୋର କେହି ନାହିଁ, ମୋର ଭେଣ୍ଡା ପୋଷିଲା ପୁଅ ଦୁଇମାସ ହେଲା ମରିଯାଇଅଛି, ମୁଁ ଦ୍ୱାର ଦ୍ୱାର ଭିକ ମାଗି ବୁଲୁଚି । କାଲିଠାରୁ କିଛି ଖାଇନାହିଁ । ଦୀନବନ୍ଧୁ ସେହିକ୍ଷଣି ଘର ଭିତରକୁ ଚାଲିଯାଇ ବାକି ପିଠାତକ ଆଣି ଅନ୍ଧକୁ ଦେଲା । ମହାପ୍ରଭୁ ତୁମ୍ଭର ମଙ୍ଗଳ କରନ୍ତୁ ବୋଲି କହି ଅନ୍ଧ ଆନନ୍ଦରେ ପିଠାଗୁଡ଼ିକ ଖାଇଲା-। ଦୀନବଦ୍ଧୁ ମଧ୍ୟ ବଡ଼ ଖୁସି ହେଲା । ସେ ଯେବେ ଆପେ ଖାଇଥାନ୍ତା, ତାହାର ଏତେ ଆନନ୍ଦ ହୁଅନ୍ତା ନାହିଁ ।

ବେଙ୍ଗରଜା

ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ଖଜୁରିଗଛ

କେତେକ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରେ ମାନ୍ଦ୍ରାଜ ଅଞ୍ଚଳରେ ନେଲୋର ଜିଲ୍ଲାରେ ଗୋଟିଏ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ଖଜୁରିଗଛ ଥିବାର ଖବରକାଗଜରୁ ଶୁଣାଯାଇଥିଲା । ସେ ଗଛଟି ଦିନବେଳେ ଶୋଇଥାଏ ଏବଂ ରାତି ହେଲେ ଉଠି ଠିଆହୁଏ । ଏ କଥା ସତ କି ମିଛ ବୁଝିବାପାଇଁ ସେ ଅଞ୍ଚଳର କେତେଜଣ ବଡ଼ଲୋକ ଉପରବେଳା ସେ ଗଛ ପାଖକୁ ଯାଇ ଦେଖିଲେ ଗଛଟି ସେତେବେଳେ ନଇଁପଡ଼ିଛି ଏବଂ ଭୂମିରୁ ୭-୮ ହାତ ଉପରକୁ ଉଠିଛି । ତାହାର ବାହୁଙ୍ଗା ତେତେବେଳେ ତଳକୁ ଲାଗିଥିଲା । ଜଣେ ଭଦ୍ରବ୍ୟକ୍ତି ସେଥିରେ ଖଣ୍ଡିଏ ରୁମାଲ ବାନ୍ଧିଦେଇ ଗଲେ । ପାଞ୍ଚ ଛଅ ଘଣ୍ଟା ପରେ ରାତିକି ଆସି ଦେଖିଲେ ଯେ, ସେ ଗଛଟି ବହୁତ ଉପରକୁ ଉଠିଯାଇଛି ଏବଂ ରୁମାଲ ଖଣ୍ଡ ୧୨ ହାତ ଉପରେ ଅଛି । ରାତି ଯେତିକି ବେଶି ହେଉଥାଏ, ଗଛ ତେତିକି ସଳଖ ହେଉଥାଏ । ଶେଷ ରାତିକୁ ପୁଣି ଗଛ ତଳଆଡ଼କୁ ନଇଁବାକୁ ଲାଗିଲା । ଏପରି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ଘଟନା ଦେଖି ସେ ଅଞ୍ଚଳର ମୂର୍ଖ ଲୋକେ ସେ ଗଛରେ କୌଣସି ଦେବତା ଅଛନ୍ତି ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରି ପୂଜା କରୁଥିଲେ ।

ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ପରି ବୃକ୍ଷର ମଧ୍ୟ ନିଦ୍ରା ଅଛି । ତୁମ୍ଭେମାନେ ଦେଖିଥିବ, ଦିନ ଶେଷରେ ଅଗସ୍ତି ତେନ୍ତୁଳି ଆଦି ବୃକ୍ଷର ପତ୍ର ମୁଦିହୋଇଯାଏ । ତେତେବେଳେ ସେ ଶୋଇଥାନ୍ତି । ଗଛକୁ ମଧ୍ୟ ଖରା କାଟେ; ଡାଳ ହାଣିପକାଇଲେ ବାଧିଯାଏ । ଆଉ କେତେ କେତେ ଲକ୍ଷଣ ଅଛି, ତୁମ୍ଭେ ବଢ଼ିଗଲେ ଅଳ୍ପେ ଅଳ୍ପେ ସେସବୁ କଥା ଜାଣିପାରିବ ।

ଚାଟଶାଳୀ ମେଲାଣି

ଦିନ ରତରତ ଉଭା ହୋଇ ଗୁରୁ

କହନ୍ତି ମଧୁର ବାଣୀ,

ପୋଥିପତ୍ର ରଖି ଉଭା ହୁଅ ଚାଟେ

ଗାଅ ଗାଅ ହେ ମେଲାଣି ।

ଗୁରୁ ଆଜ୍ଞା ପାଇ ବାଳକବାଳିକା

ବାନ୍ଧି ପୋଥିପତ୍ର ବିଡ଼ା,

ମେଲାଣି ପାଇବା ପାଇଁ ଚାଟମାନେ

ଯେଝା ସ୍ଥାନେ ହେଲେ ଛିଡ଼ା ।

ନିଜେ ଅବଧାନେ କର ଯୋଡ଼ି ଠିଆ-

ହେଲେ ଯହୁଁ ଭକ୍ତିଭରେ

କର ଯୋଡ଼ି ତହୁଁ ଗାଇଲେ ସକଳେ

ଏହି ଗୀତ ଆନନ୍ଦରେ ।

ଗୀତ